سكو ، تنها تريبون اظهارنظر هواداران

مرجع خبری پرسپولیس : 1- بحث اعتراضات زودهنگام تماشاگران به نتايج تيم‌هاي محبوب‌شان در فوتبال ايران، اين‌بار داغ‌تر از هر زمان ديگري به نظر مي‌رسد.

وقايع باورنكردني ورزشگاه آزادي در جريان مسابقات اين فصل پرسپوليس در حالي در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته است كه گزارش‌هاي مخابره شده از آبادان و كرمان نشان مي‌دهد اپيدمي ابراز نارضايتي، به شهرستان‌ها هم سرايت كرده است.

در آبادان تماشاگران از همان هفته دوم شروع به ناسازگاري با غلام پيرواني كردند و در شهر كويري كرمان نيز همچنان لوسيانو ادينهو به منزله اعتراض هواداران به اوضاع كنوني مس، تشويق مي‌شود. در همين سه هفته‌اي كه از ليگ يازدهم گذشته، بسياري از كارشناسان درصدد آسيب‌شناسي وقايع روي سكوها برآمده‌اند و كوشيده‌اند تا ريشه‌هاي اين قبيل حوادث كم‌نظير و غيرحرفه‌اي را مورد بررسي قرار بدهند. فرصت‌طلبي برخي از اهالي فوتبال، نقش مخرب تعدادي از بوقچي‌هاي اجير شده و نيز سهل‌انگاري بعضي از تماشاگران، از جمله مهمترين علل سوءرفتارهاي روي سكوها شناخته مي‌شوند. اين در حالي است كه به نظر مي‌رسد در تحليل‌هاي مختلف صورت گرفته در سال‌هاي اخير، يك عامل بسيار مهم و جدي در مسير شكل‌گيري فضاي پرخاش نزد تماشاگران ناديده گرفته شده است؛ آنجا كه مفسران باور نمي‌كنند اعتراض‌هاي عصيانگرانه خيلي از تماشاگران، نتيجه «انفعال» تاريخي آنها در فوتبال ايران باشد.

2- قطعا يكي از عواملي كه باعث مي‌شود هواداران فوتبال ايراني از همان هفته‌هاي نخستين فصل بيرق طغيان و شورش به دست بگيرند، اين است كه سال‌هاست نقش «تصميم‌سازي» از آنها سلب شده و طرفداران صرفا به ناظران و شاهدان خاموش و ناتوان وقايع در حال جريان تبديل شده‌اند.

در حال حاضر به ندرت مي‌توان كشوري را در دنيا سراغ گرفت كه در آن، هواداران فوتبال به شدت آنچه در ايران مي‌گذرد، منفعل و بي‌اثر باشند. برخلاف بسياري از نقاط جهان، هوادار فوتبال در كشور ما به هيچ‌وجه در جريان تصميم‌گيري‌هاي گوناگون به بازي گرفته نمي‌شود و هيچ‌كس، هيچ‌كجا نظر او را در هيچ موردي نمي‌پرسد. مسوولان فوتبال ايران به تماشاگران صرفا به عنوان آدم‌هايي كه در سرما و گرما وظيفه پر كردن سكوها را دارند نگاه مي‌كنند و اغراق نيست اگر ادعا كنيم هرگز پيش نيامده حتي يك سياست مهم با اتكا به نظرات عمومي طرفداران اتخاذ شود يا تغيير كند. در واقع همين فقدان اثرگذاری هم هست كه «اعتراض» را به عنوان تنها اسلحه باقي مانده براي هواداران به‌جا مي‌گذارد و آنها را به استفاده بي‌رويه و شديد از آن، ترغيب مي‌كند.

3- شكل معتبر باشگاهداري در فوتبال مدرن و نوين امروز، رويكرد «خصوصي» در اين حوزه است. اغلب تيم‌هاي معتبر جهان به اين شكل اداره مي‌شوند و همين مساله هم باعث مي‌شود هواداران رسمي به شكل مستقيم يا غيرمستقيم در تعيين سرنوشت باشگاه مورد علاقه‌شان مشاركت داشته باشند. آنها گاهي با انتخاب اعضاي هيات مديره باشگاه نقش فعال خودشان را در رقم زدن آينده تيم ايفا مي‌كنند و گاهي نيز حجم و شدت اين اثرگذاري، به مستقيم‌ترين شكل ممكن و بابرگزيدن شخص مديرعامل و رييس خودش را نشان مي‌دهد؛ درست مثل سنتي كه در بارسا و رئال حاكم است و روساي اين دو غول اسپانيايي، هرچهارسال يك‌بار به دست هواداران انتخاب مي‌شوند.

وقتي اوضاع به اين ترتيب است، هواداران در واقع حاصل كار خودشان را در درون زمين مي‌بينند و طبيعي است كه اعتراضات به مراتب كمتري داشته باشند. آنها در اغلب باشگاه‌هاي جهان حتي اين شانس را دارند كه نظرات تاثيرگذارشان را در مورد مسايلي مثل رنگ و طرح پيراهن تيم، نام استاديوم، قيمت بليت و حتي گاهي انتخاب سرمربي با مسوولان در ميان بگذارند و به اين ترتيب، معمولا كمترين نياز ممكن را به واكنش‌هاي روي سكوها حس مي‌كنند. در ايران اما، اوضاع كاملا متفاوت است. تماشاگري كه حق ندارد در مورد هيچ‌كدام از اركان باشگاهش نظر بدهد و تصميم بگيرد، چه راهي براي ابراز مخالفتش مي‌تواند پيدا كند غير از اينكه روي سكوها آواز اعتراض سربدهد؟ او در خانه‌اش نشسته كه براي تيمش مديرعامل تعيين مي‌كنند، مربي مي‌آورند، بازيكن مي‌گيرند، بازيكن رد مي‌كنند، مدير ناموفق را نگه مي‌دارند و عذر مربي موفق را مي‌خواهند. در اين شرايط، واقعا چه انتظار ديگري مي‌توان از هواداران داشت؟‌

4) «سكو»، تنها تريبون اظهارنظر طرفداران فوتبال در ايران است. برخلاف هواداران تيم‌هاي مختلف در سراسر جهان كه اتحاديه دارند، رسانه مستقل دارند، حق راي دارند، از انواع و اقسام راه‌ها و شيوه‌ها براي اثرگذاري بهره مي‌برند و در يك كلام‌ «شمرده» مي‌شوند، در ايران تماشاگران فوتبال از همه حقوق به تاراج رفته و غارت شده خودشان، همين يك حنجره فرسوده را به ارث برده‌اند كه گاهي در استفاده از آن دچار زياده‌روي مي‌شوند. وقتي حتي پشت نظرسنجي سايت‌هاي رسمي برخي از مهم‌ترين باشگاه‌هاي كشور در مورد پيش‌بيني نتايج مسابقات هم هزاران شايعه و شائبه دستكاري وجود دارد، چطور مي‌توان به همين راحتي حكم به خاموشي آخرين مجال باقي‌مانده هواداران براي ابراز وجود داد؟

*یادداشت رسول بهروش