پرسپوليس با 14 قهرماني پرافتخارترين تيم ايران
مرجع خبري پرسپوليس : فوتبال در ایران درحالی یکصد و ششمین سال فعالیش را تجربه می‌کند که در این سال‌ها تنها 31 دوره مسابقات لیگ آنهم با پنج نام مختلف برگزار شده است.

تاریخ شروع فوتبال در ایران، به بیش از یک قرن پیش باز می‌گردد، زمانی که گروهی انگلیسی برای اکتشاف نفت در جنوب ایران عازم کشورمان شدند و پس از حفر اولین چاه نفت در شهر “مسجد سلیمان” استان خوزستان به سال 1286، به ساخت نخستین ورزشگاه در این شهر مبادرت ورزیدند تا فوتبال در ایران آغاز شود.

در آن سال وزیرمختار انگلیس در ایران به منظور ایجاد حس رقابت در بازیکنان و جنبه ‏رسمی دادن به بازی‌ها، پیشنهاد برگزاری جامی را طرح کرد که در نهایت نخستین دوره رسمی آن، همان سال ‏با حضور تیم‌های انگلیسی و بدون بازی دادن به ایرانی‌ها انجام شد. البته در سال‌های 1287 تا 1295 کریم زندی به عنوان نخستین فوتبالیست ایران، ‏در آن تیم‌ها بازی کرد‏‎.‎

چندی بعد همین اتفاق در “بوشهر” رخ داد. شهروندان انگلیسی در اوقات فراغت با هیجان رودرروی تیم‌های محلی کشورمان می‌‌ایستادند، رقابت‌هایی که بیشتر حالت تفریحی داشت. این رشته مهیج به تدریج در شهرهای دیگر ایران از جمله بندرانزلی و بندرعباس توسعه پیدا کرد و در ادامه توجه جوانان شهرهای آبادان و مشهد را به سوی خود جلب کرد.

قبل از شروع جنگ جهانی اول 1914(1293 شمسی) فوتبال در مدرسه آلمانی‌ها بازی می‌شد. نخستین تیم فوتبال در پایان دوره قاجاریه 1919(1298 شمسی) و برای قدردانی از کوشش‌های برادران سردارخان که تحصیلکرده بلژیک بودند و در امر بسط و گسترش فوتبال نقش داشتند، تشکیل شد. بازیکنان معروف آن تیم “برادران مفتاح”، “اکبر توفان”، “پان اسدالله”، “رضا والی کلانتری”، “هراند گالوستیان” و” گالیک هاراتونیان” بودند.

تا سال 1299 فوتبال به صورتی پراکنده و کاملا ابتدایی در زمین‌های حاشیه تهران بازی می‌شد اما در سال 1300 با تشکیل انجمنی با نام انجمن ترقی و ترویج فوتبال، فعالیت این ورزش در پایتخت جنبه رسمی‌تر پیدا کرد. بعد از خاتمه جنگ، کالج آمریکایی‌ها در تهران یا همان دبیرستان البرز به آموزش فوتبال پرداخت. همچنین مسابقاتی بین اعضای سفارتخانه‌های اروپایی در ایران صورت می‌گرفت. در سال 1308 هم نخستین بازی خارجی فوتبال با تیم بادکوبه شوروی در تهران برگزار شد.

“ابوالفضل صدری”، رئیس سازمان وقت ورزش افراد را به تشکیل تیم‌های آزاد در تهران تشویق و ترغیب کرد و حتی برای برندگان رقابت‌های داخلی جوایزی در نظر گرفت. از سال 1312 فوتبال پیشرفت‌های زیادی داشت که در این راستا در سال 1313 انجمن ملی تربیت ‏بدنی و پیشاهنگی تشکیل شد تا متصدی اداره امور تربیت بدنی و ورزش در خارج از مدارس باشد‎. این مسئله باعث شد تا سال 1315 تعداد تیم‌های فوتبال فعال در ایران به 367 تیم در 26 استان و شهرستان برسد.

چندی بعد “حسین صدقیانی” که برای ادامه تحصیلات عالیه به ترکیه رفته بود، به تیم فنرباغچه این کشور و سپس “راپیدوین اتریش” ملحق شد. وی در سال 1316 و پس از بازگشت به ایران، موسس یک تیم در شهر مقدس مشهد شد. صدقیانی از جمله اولین کسانی بود که در اروپا با فوتبال مدرن و نوین آشنا شده بود. وی پس از بازگشت به ایران مسئول آموزش و گسترش فوتبال شد و به انتقال تجربه و دانش روز فوتبال جهان به جوانان علاقمندی که تشنه یادگیری صحیح این رشته ورزشی بودند، پرداخت. از جمله اقدامات ‏صدقیانی می‌توان به تشکیل تیم ملی و اعزام آن به افغانستان اشاره کرد.

سال 1318 را می‌توان یکی از نقاط عطف ورزشی به ویژه ‏فوتبال در ایران دانست‎ زیرا ورزشگاه امجدیه در این سال تکمیل شد و به شکلی در آمد که امروز وجود دارد. البته آنطور که به نظر می‌رسد تیم منتخب اتحادیه کارگران تحت عنوان تیم تهران اولین سفر برون مرزی که جنبه غیررسمی داشت را به “بادکوبه” شوروی انجام داد. در مجموع حاصل سه بازی فوتبالیست‌های آن موقع کشورمان، سه شکست پیاپی با نتایج 4 بر یک، 3 بر صفر و 2 بر صفر بود.

البته برگزاری مسابقات فوتبال در اواسط دهه 30 و در حدود سال‌ 1334 در قالبی متمرکز آغاز شد، زیرا در آن زمان فوتبال ایران با ساختاری به نام لیگ یا مسابقات باشگاهی غریبه بود و فوتبال تنها در شکل مسابقات استانی و یا رقابت بین قهرمانان استان‌ها در سراسر کشور انجام می‌شد.

شاید یکی از قدیمی‌ترین مسابقاتی که در تاریخ فوتبال ایران به ثبت رسیده است، دیدارهای متمرکزی بود که در سال 1339 شمسی برگزار و با قهرمانی شاهین آبادان به پایان رسید. این رقابت‌ها در 6 گروه برگزار شد و تیم‌های برتر هر گروه به دیدارهای پایانی راه یافتند اما چون اکثریت تیم‌های حاضر در این مسابقات منتخب استان‌ها بودند، نمی‌توان نام آن را رقابت‌های باشگاهی یا لیگ نهاد. دوسال بعد دارایی فاتح چنین تورنمنتی شد و در سال‌های 1346 و 1347 پاس در این مسابقات به مقام نخست دست یافت.

البته آمارنویسان فوتبال ایران، سال 1349 را سال آغاز فوتبال باشگاهی ایران می‌دانند، مسابقاتی که در زمان ریاست مصطفی مکری برای اولین بار جنبه رقابت‌های باشگاهی را به خود گرفت زیرا تمام تیم‌های حاضر در آن باشگاهی بودند. تاج یا همان استقلال پیشین قهرمان آن دوره نام گرفت ولی یک سال بعد پرسپولیس موفق به فتح این جام شد تا قهرمانان مسابقات تیم‌های سرخابی تهران باشند.

تجربه برگزاری این مسابقات، توجه بیشتر مردم به رشته ورزشی فوتبال، گسترش این رشته ورزشی در زمین‌های خاکی مناطق مختلف تهران و شهرهای دیگر و همچنین افزایش امکانات ابتدایی برای این ورزش در نقاط مختلف کشور، زمینه ایجاد مسابقات معتبری به نام تخت جمشید را در فوتبال ایران فراهم کرد.

این رقابت‌ها از سال 1352 به صورت رسمی آغاز شد تا فوتبال باشگاهی ایران وارد مرحله جدیدی از برنامه‌ریزی و انضباط اجرایی شود اما با شکل‌گیری انقلاب شکوهمند اسلامی، آخرین دوره آن در سال 1357 نیمه تمام باقی ماند. به علت جنگ تحمیلی تا 1368 مسابقات فوتبال در ایران، جنبه متمرکز در هر استان را داشت. پس از 11 سال، فوتبال باشگاهی ایران با نام “لیگ قدس” که تنها یک سال دوام داشت، مجددا شروع به کار کرد.

از سال 1370 فوتبال باشگاهی ایران دوره 10 ساله‌ای را با نام “لیگ آزادگان” سپری کرد اما در دوران ریاست صفایی فراهانی بر فدراسیون فوتبال و آغاز دهه 80، فوتبال ایران برای حرفه‌ای شدن با تغییرات بسیاری مواجه شد که مهمترین آن تغییر عنوان مسابقات لیگ به “لیگ برتر” بود، لیگی که در فصل 91-92 دوازدهمین دوره آن برگزار می‌شود.

از سال 1349 تا به امروز در فوتبال باشگاهی ایران، پرسپولیس با 14 قهرمانی (نه لیگ – پنج جام حذفی) سرآمد دیگر تیم‌هاست. استقلال با 13 قهرمانی (هفت لیگ – شش جام حذفی) و سپاهان هفت قهرمانی (چهار لیگ – سه جام حذفی) در رده‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند و تیم‌های پاس پنج قهرمانی (همگی در لیگ)، سایپا چهار قهرمانی (سه لیگ – یک جام حذفی)، ملوان سه قهرمانی (همگی جام حذفی)، ذوب‌آهن اصفهان دو قهرمانی (همگی در جام حذفی)، صباباتری دو قهرمانی (یک جام حذفی – یک جام در جام ایران) و شاهین اهواز، بهمن تهران، برق شیراز و فجرسپاسی همگی یک قهرمانی در جام حذفی عناوین بعدی را از آن خود کرده‌اند.

تاریخچه کامل قهرمانان ادوار مختلف رقابت‌های لیگ برتر باشگاه‌های ایران و آقای گل‌های مختلف این مسابقات را در زیر ملاحظه می‌کنید:

لیگ منطقه‌ای:

1349: تاج (استقلال) – آقای گل: حسین کلانی از پرسپولیس با هفت گل‌زده

1350: پرسپولیس تهران – آقای گل: حسین کلانی و صفر ایرانپاک هر دو از پرسپولیس با 11 گل‌زده

جام تخت جمشید:

1352: پرسپولیس تهران – آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج (استقلال) با 15 گل‌زده

1353: تاج (استقلال) – آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج (استقلال) و عزیز اسپندار از ملوان با 10 گل‌زده

1354: پرسپولیس تهران – آقای گل: نادر نورایی از هما با 18 گل‌زده

1355: پاس تهران – آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج (استقلال) با 19 گل‌زده

1356: پاس تهران – آقای گل: عزیز اسپندار از ملوان بندرانزلی با 16 گل‌زده

1357: این دوره به علت انقلاب شکوهمند اسلامی ناتمام ماند – آقای گل: حسین فرکی از پاس با هفت گل‌زده ( تا پیش از لغو مسابقات)

لیگ قدس:

1368-69: استقلال تهران – آقای گل: محمد احمدزاده از ملوان با 16 گل‌زده

مسابقات جام آزادگان:

1370: پاس تهران – آقای گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با 11 گل‌زده

1371: پاس تهران – آقای گل: جمشید شاه محمدی از کشاورز با 11 گل‌زده

1372: سایپای تهران – آقای گل: عباس سیمکانی از ذوب آهن با 17 گل‌زده

1374: سایپای تهران – آقای گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با 20 گل‌زده

75 – 1374: پرسپولیس – آقای گل: محمد مومنی از پلی اکریل اصفهان با 19 گل‌زده

76 – 1375: پرسپولیس – آقای گل: علی اصغر مدیرروستا از بهمن با 18 گل‌زده

77 – 1376: استقلال تهران – آقای گل: حسین خطیبی از شهرداری تبریز با 15 گل‌زده

78 – 1377:پرسپولیس – آقای گل: عبدالجلیل گل چشمه از ابومسلم و کورش برمک از تراکتورسازی با 11 گل‌زده

79 – 1378: پرسپولیس – آقای گل: مهند المهدی از صنعت نفت آبادان با 15 گل‌زده

80 – 1379: استقلال تهران – آقای گل: رضا صاحبی از ذوب آهن اصفهان با 14 گل‌زده

تیم‌های برتر اداوار مختلف لیگ برتر:

81 – 1380: پرسپولیس – آقای گل: غلامرضا عنایتی از ابومسلم با 17 گل‌زده

82 – 1381: سپاهان اصفهان – آقای گل: ادموند بزیک از سپاهان با 12 گل‌زده

83 – 1382: پاس تهران – آقای گل: علی دایی از پرسپولیس با 16 گل‌زده

84 – 1383: فولادخوزستان – آقای گل: غلامرضا عنایتی از استقلال با 20 گل‌زده

85 – 1384: استقلال – آقای گل: غلامرضا عنایتی از استقلال با 21 گل‌زده

86 – 1385: سایپای کرج – آقای گل: عرفان اولروم از ابومسلم و مهدی رجب‌زاده از ذوب آهن با 17 گل‌زده

87 – 1386: پرسپولیس – آقای گل: محسن خلیلی از پرسپولیس و هادی اصغری از راه آهن با 17 گل‌زده

88 – 1387: استقلال – آقای گل: آرش برهانی از استقلال با 21 گل‌زده

89 – 1388: سپاهان اصفهان – آقای گل: عمادرضا از سپاهان با 19 گل‌زده

90 – 1389: سپاهان اصفهان – آقای گل: رضا نوروزی از فولادخوزستان با 24 گل‌زده

91 – 1390: سپاهان اصفهان – آقای گل: کریم انصاریفرد از سایپا با 21 گل‌زده